کد مطلب:12030 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

تقليد كوركورانه از گذشتگان چه آثاري را در پي دارد؟

تقليد به معناي پيروي كردن است و تقليد كوركورانه يعني پيروي بي چون و چرا و دليل از ديگران به طوري كه هر چه آنان انجام دادند مقلِّد نيز انجام دهد و چشم بسته از آنها پيروي كند. تقليد كوركورانه مذموم و ناپسند است و در هيچ جا جايز نيست; ولي تقليد در احكام دين و پيروي از دستورهاي مجتهد ـ گر چه تقليد است ـ ولي كوركورانه نيست; بلكه از نوع مراجعه به اهل فن و متخصصان ميباشد كه اين يك امر عقلاني و پسنديده و جايز بلكه گاهي واجب است، توضيح آن كه تقليد در اصول دين و اعتقادات اساسي دين جايز نيست و بايد از روي استدلال و برهان منطقي باشد ولي در فروع و احكام دين، تقليد از مجتهد جامع الشرايط جايز است; زيرا براي همه مردم ممكن نيست كه احكام دين را با استدلال و مستند به مدارك و به طريق اجتهاد دريافت دارند به همين خاطر مقلدان بر مبناي اعتماد به متخصصان اين فن به آنان رجوع ميكنند; قرآن كريم ميفرمايد: فَلَوْلاَنَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَـآغفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَ لِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوَّاْ إِلَيْهِم;(توبه،122)،...چرا از هر گروهي از آنان، طايفهاي كوچ نميكند ]و طايفهاي در مدينه بماند[ تا در دين ]و معارف و احكام اسلامي[ آگاهي يابند و به هنگام بازگشت بسوي قوم خود، آنها را بيم دهند؟! شايد ]از مخالفت فرمان پروردگار[ بترسند، و خودداري كنند!.

و در جايي ديگر ميفرمايد: فَسْ ?‹َلُوَّاْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَتَعْلَمُون;(نحل،43)،...اگر نميدانيد از آگاهان بپرسيد.

بنابراين، تقليد در اصول دين جايز نيست و بايد بوسيلة استدلال و آثار دانشمندان ديني كه به طور استدلالي اصول دين را تشريح كردهاند، پذيرفت، و تقليد كوركورانه و چشم بسته در اصول و اعتقادات ديني پذيرفته نيست.

انسان به حكم طبع ابتدايي خود هنگامي كه ميبيند فكر و عقيده خاصي مورد قبول نسلهاي گذشته بوده، خود بخود و بدون آن كه مجالي به انديشه خود بدهد آن را ميپذيرد; قرآن كريم با يادآوري اين نكته تأكيد دارد كه پذيرفتهها و باورهاي گذشتگان را مادامي كه با معيار عقل نسنجيدهايد نپذيريد و در مقابل باورهاي گذشتگان استقلال فكري داشته باشيد; چنان كه ميفرمايد: وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ اللَّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَآ أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَآ أَوَ لَوْ كَانَ ءَابَآؤُهُمْ لاَيَعْقِلُونَ شَيْ ?‹ًا وَ لاَيَهْتَدُون(بقره،170)، برخي از آثار تقليد كوركورانه از گذشتگان عبارتند از:

1. از دست دادن استقلال فكر و اراده; قرآن كريم انسان را به استقلال فكري دعوت كرده و پيروي كوركورانه از گذشتگان را موجب شقاوت ابدي ميداند، به همين جهت از زبان مردمي كه از اين راه گمراه ميشوند نقل ميكند كه در قيامت ميگويند: رَبَّنَآ إِنَّـآ أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَ كُبَرَآءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلا;(احزاب،67)

2. تقليد كوركورانه باعث شقاوت ابدي است; (احزاب،67)

3. تقليد چشم بسته از گذشتگان باعث گمراهي و انحراف ميشود; (مائده،104)

و...(ر.ك: نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 575، ج 5، ص 106، دارالكتب الاسلامية، تهران.)